Vier weken per jaar ziek: we moeten verzuim serieuzer nemen

Hoog verzuimpercentage kinderopvang

De pedagogisch professionals liggen met buikgriep in bed of zijn oververmoeid, waardoor kinderen soms geen opvang kunnen krijgen. Met een verzuimpercentage van 7,7% in 2024 steekt kinderopvang schril af tegen het landelijk gemiddelde van 5,2%. Anders gezegd: een medewerker is gemiddeld 4 weken per jaar ziek. In 2023 nam het verzuim iets af ten opzichte van 2022, maar in 2024 zette de daling niet verder door. Sinds 2010 loopt kinderopvang steeds verder uit de pas met andere sectoren. Met covid-19 als katalysator. En wat veel mensen niet weten, is dat in Nederland het verzuim gemiddeld al hoger ligt dan in andere Europese landen. 

Hoge kosten door verzuim

Medewerkers ervaren werkdruk door een gebrek aan continuïteit in het eigen team en het inspringen op andere groepen en locaties. En werkgevers betalen een fortuin aan verzuim. Nergens ter wereld dragen werkgevers (maximaal) twee jaar lang de kosten voor zieke medewerkers. In de meeste landen is de werkgever slechts tussen de twee en vier weken verantwoordelijk voor de loondoorbetaling bij ziekte. Daarna worden de kosten van een zieke medewerker betaald via een sociale verzekering. Met de verzuimkostencalculator kunnen we de kosten van zieke pedagogisch professionals berekenen. Na invoering van het gemiddelde salaris voor medewerkers in kinderopvang berekent de tool de verzuimkosten. De verzuimkostencalculator houdt rekening met de kosten van vervanging, productieverlies, arbo-dienstverlening en verzuimbegeleiding: Per FTE kost 7,7 procent verzuim jaarlijks 3.800 euro. Meer cijfers en feiten over verzuim in kinderopvang lees je verder onder de afbeelding of in het kennisdossier.

Hoe kan het verzuim in kinderopvang zo hoog zijn?

Kinderopvangmedewerkers zijn niet heel lang ziek. Gemiddelde duurde de laatste keer dat ze ziek waren 9 dagen. Ter vergelijking, in de zorgsector is dit 10 dagen. Terwijl het totale verzuim in de zorg iets lager is dan in kinderopvang. Gelukkig bleef er ook een groep gezond, 40 procent van de kinderopvangmedewerkers was in staat om zonder verzuim te werken. 

Wat is er dan wel aan de hand? Karakteristiek voor het werken in kinderopvang is natuurlijk het nauwe contact met kinderen. En kinderen zijn meer vatbaar voor infecties: hun immuunsysteem moet nog rijpen. Het besmettingsrisico is voor pedagogisch professionals daardoor groter dan voor mensen in andere beroepen. Kinderopvangmedewerkers zijn dan ook vaker ziek. Pedagogisch professionals hebben relatief vaak last van griepklachten en maag- en darmklachten. Bijna driekwart van de medewerkers in kinderopvang verzuimde in 2023 minimaal één keer, en medewerkers die in 2023 te maken hebben gehad met verzuim, waren gemiddeld drie keer ziek. Dat heeft (ook) te maken met de grotere besmettingskans op het werk. 

Mooi maar pittig werk

Werken in kinderopvang is prachtig werk. De verwondering over de kinderen levert veel energie. Maar het is ook pittig. Medewerkers staan de hele dag ‘aan’, tillen, troosten, poetsen snotneuzen en vangen boosheid en verdriet op alsof het niets is. Ze doen dat met liefde, maar het vraagt zowel lichamelijk als emotioneel veel van medewerkers. 

Ziek van het werk? Medewerkers zeggen van wel

Vier op de tien medewerkers koppelen de oorzaak van het verzuim (gedeeltelijk) aan het werk. Dat zijn niet alleen infecties, maar ook rugklachten, stress of een verstoorde werk-privébalans. Het personeelstekort speelt ook een grote rol. Als een collega uitvalt, moeten de anderen harder werken, extra werken of op een andere locatie werken. De ervaren werkdruk is hoog. Bijna de helft van de medewerkers zegt onvoldoende tijd te hebben voor de kinderen. En dat wringt bij hen, want daar doen ze het uiteindelijk voor.

Werkgevers zien dat anders. Slechts 15 procent denkt dat het verzuim in hun organisatie met werk te maken heeft. Ze vermoeden vaker persoonlijke psychische problemen of problemen bij privéomstandigheden. Die kloof in beleving maakt het lastiger om samen tot oplossingen te komen. Meer wederzijds begrip is nodig.